W tej części mamy przykład młodej Włoszki zainteresowanej językiem polskim i kulturą naszego kraju. Pani Manuela uczy się języka polskiego, korzystając z prywatnych lekcji.

Trzecia moja rozmówczyni to magister filozofii i jednocześnie studentka teologii, 25-letnia mieszkanka Katanii, Manuela Finocchiaro. Od ponad roku pani magister uczy się języka polskiego. Trudno jej określić, jak i dlaczego podjęła tę decyzję. Pamięta tylko, że jednego dnia rozmawiała z koleżanką z teologii, a następnego dnia w punkcie kserokopii przeczytała ogłoszenie: „udziela się prywatnych lekcji języka polskiego”. I tak bez dłuższego zastanawiania się postanowiła spróbować nowego eksperymentu. W jej przypadku to normalne. Tak reaguje we wszystkich nowych kwestiach. Nie mierzy ani czasu straconego, ani ryzyka. Stawia przed sobą cel i dąży do niego. Pani filozof swoją decyzję podsumowała filozoficzną myślą „każde nowe doświadczenie dokądś prowadzi”.

Język polski w oczach Włochów

Język polski w oczach Włochów (2)

Wcześniej Pani Manuela uczyła się języka rosyjskiego, choć nie był on obowiązkowym przedmiotem jej studiów. Podjęcie nauki nie sprawiło jej żadnych trudności. Na uniwersytecie w Katanii istnieje katedra języka i literatury rosyjskiej, która poza obowiązkową formą nauczania, prowadzi formę fakultatywną. Z tej formy skorzystała moja rozmówczyni, uczęszczając na zorganizowany kurs języka rosyjskiego objęty ogólnym programem studiów.

17 marca 2012 w Rzymie, w gościnnych progach Domu Pielgrzyma Jana Pawła II, przy via Cassia, po raz 17 miał miejsce Zjazd Polaków we Włoszech.

Zanim Prezes Związku - Joanna Heyman-Salvadé udzieliła głosu referentom, uczciła pamięć  zmarłej, wieloletniej redaktorki Biuletynu „POLONIA WŁOSKA”, Anny Jurasz–Schiavello.

Jako pierwszy zabrał głos Wojciech Ponikiewski, ambasador RP w Rzymie. Następnie wystąpili: Andrzej Kunert, Tadeusz Piłat, Jadwiga Pietrasik, Krzysztof Strzałka, Leszek Puk, Małgorzata

Furdal, Elżbieta Wykrętowicz oraz Danuta Stryjak. Odczytano także nadesłane listy od Gerarda Pokruszyńskiego i od abp. Szczepana Wesołego.

Prelegenci zwrócili zebranym uwagę na fakt, że poprzez półroczną prezydencję Polski w Parlamencie Europejskim, wzrosła pozycja naszego kraju na arenie międzynarodowej. Polskę zaczęto dostrzegać jako kraj nowoczesny i dynamicznie rozwijający się pod każdym względem.

Z interesującą propozycją wystąpił konsul generalny z Mediolanu - Krzysztof  Strzałka. Dotyczy ona utworzenia stałej ekspozycji poświęconej Legionom Dąbrowskiego w Muzeum Flagi włoskiej w Reggio Emilia. Wybór miejsca nie jest przypadkowy. Włoska flaga i obecny polski Hymn państwowy (jeszcze jako „Mazurek Dąbrowskiego”) powstały w Reggio w 1797 r. Pan Konsul zapewnił także o kontynuacji dyżurów dla Polaków w swoim okręgu konsularnym, w siedzibach konsulatów honorowych w Bolonii, Turynie i Wenecji.

Zwrócono uwagę na problemy związane z edukacją najmłodszej polskiej generacji, żyjącej w Italii. Szkoły ambasadzkie obrały nowy cel. Jest nim wychowanie młodych Polaków na światłych europejczyków, którzy pomni  na swoje pochodzenie, będą potrafili odnaleźć się w wielonarodowościowej Europie.

Dbałość o dobre imię Polski poza jej granicami to codzienne wyzwanie dla Polonii. Ze względu na dość specyficzne położenie geograficzne Włoch i dotarcie do istniejących już polskich szkół zachęcano do nauki poprzez internet.

Po zakończeniu porannych obrad wykonano pamiątkowe zdjęcie, a po obiedzie miało miejsce spotkanie  tylko dla członków Zarządu Związku.

W godzinach wieczornych odbyło się, dla wszystkich uczestników Zjazdu, przyjęcie w Ambasadzie RP w Rzymie, gdzie w części oficjalnej sekretarz Rady Pamięci Pomników i Męczeństwa przyznał odznaczenia państwowe działaczom najbardziej zasłużonym. Po części oficjalnej przystąpiono do degustacji polskich specjałów. Wieczór u gościnnego pana Ambasadora upłynął w miłej i serdecznej atmosferze.

Żal było się rozstać, ale trzeba było zdążyć do Sióstr Sercanek na via Cassia, zanim zamknięto bramy Domu Polskiego.

Entuzjastycznie nastawieni, pełni nowych sił witalnych, wróciliśmy z Rzymu,by dalej działać w naszych stowarzyszeniach, podejmując nowe wyzwania, krzewiąc dobre imię Polski wśród Włochów,starając się jednoczyć we wspólnej sprawie naszych rodaków, ponieważ: ”JESZCZE POLSKA NIE UMARŁA, PÓKI MY ŻYJEMY”.

Anna Pankowska
(STOWARZYSZENIE „VIA dell’AMBRA”)

Otwarci na świat Włosi chcą zobaczyć Kraków, ci zamknięci myślą, że Polska to ciemnogród nadal poza Unią Europejską.

Bez okna na świat
Cyfry brzmią bezbarwnie, ale dobitnie - we Włoszech mieszka ok. 5 milionów legalnych emigrantów. Oznacza to, że jedna osoba na czternaście napotkanych na włoskiej ulicy, jest emigrantem.
Dotatkowo nielegalnie we Włoszech przebywa około 500 - 700 tysięcy emigrantów. W ciągu ostatnich 20 lat liczba cudzoziemców powiększyła się 20 razy. Jednocześnie - według raportu, wzrosła także niechęć Włochów do stranierów zamieszkujących ich kraj. Dzieje się tak mimo tego, że emigranci wypracowują rocznie ok. 11 miliardów euro Pil (odpowiednik PKB).

Liczby, którymi mierzy się poziom niechęci nie zawsze przemawiają do wyobraźni. Zatem kilka historii: dzielnica jedna z najbardziej ekskluzywnych w Rzymie, dzielnica urzędników rządowych i mafiosów.

Tam swoje gniazdko wije bogaty, młody neapolitańczyk, jego rodzina, bardzo bogata, macza palce w mafijnych sprawach - ma układy tu i tam.
Młody napoletano szykuje dla siebie mieszkanie w Rzymie. Na sam remont wydał 75 tysięcy euro - mają w tym mieszkaniu być przeróżne bajery, jeden z nich - ogromna podświetlana wanna w salonie, tak by w niej mógł organizować orgie, niczym starożytni władcy. - Kobiety! pragnie się nimi otaczać wyłącznie dla własnej przyjemności - wyznał Polakowi, który w Rzymie ma firmę remontową i dla Włocha pracuje.

W domu będzie też służąca. Filipinka. Właściciel mieszkania z niezliczonych metrów powierzchni wydzielił jej pokoik bez okna, w którym mieści się łóżko i dwie maleńkie filipińskie stopy. Dla niego brak okna, to nie problem. Ale Polacy projektujący nowy układ ścian pracowali nad nim mówiąc - możemy zrobić jej okno, to żaden problem. Neapolitańczyk śmiał się - a po co jej okno? Polacy nalegali dalej - a może powiesimy jej tu telewizor na ścianie. - A po co jej telewizor? - odpowiadał klient. - No wie Pan, żeby nie używała tego wielkiego telewizora w salonie (wysuwanego ze ściany przy naciśnięciu pilota). - Jeszcze tego by brakowało - oburzał się. Ale stanęło na tym, że Filipinka będzie mieć okno i własny telewizor.
Polska firma projektowa pracowała już dla jego ojca.
- Zostaliśmy przez niego wykorzystani, choć był zadowolony z naszej pracy nie zapłacił nam całej kwoty, w ramach prezentu dostaliśmy plastikową linijkę - mówi właściciel firmy. Mam ją do dziś, przypomina mi o niskim poziomie tych ludzi, którzy myślą, że Polak zadowoli się byle jakim gadżetem.

Na wielbłądzie po Wrocławiu
Inna historia - Kalabria. Tam Bożena Wołcz (z Wrocławia) mieszka od ośmiu lat w małej miejscowości Scalea, gdzie rodzimi Włosi niewiele wiedzą o świecie, a już o Polsce chyba szczególnie mało. Raz zapytał ją miejscowy nauczyciel czy Polska to ta wyspa blisko Wielkiej Brytanii? Prawie padła trupem.

Innym razem dociekano, jak docierała w Polsce do pracy. Zażartowała, że na wielbłądzie. Prawie uwierzyli. Przestała więc żartować.
Zaczęła mówić o Polsce dużo i serio, by Włochów uświadomić, a zaprzyjaźnionych Włochów zabiera do Polski - do Krakowa i Auschwitz. W swojej pracy zaczęła uchodzić za kogoś więcej, niż sprzedawcę wyrobów mięsnych w miejscowym sklepiku, a to z powodu znajomości języków - dostrzeżonej i docenionej przez Włochów.
- Nic takiego nie prezentowałam - mówi. - Jak każdy Polak po szkole znałam trochę rosyjski, dogadam się z Ukraińcami, Anglikami. Nic niezwykłego. Ale jak ktoś czegoś nie rozumiał, wołano mnie. - I tak jest do dziś, bo tutejsi Włosi nie uczą się. Jak ktoś ma ambicje kształcić się, to wyjeżdża i już raczej nie wraca. A na ogół wychodzi się z założenia, że wystarczy skończyć pięć klas i basta!

W Scalei nawet urzędnicy zdają się nie zauważać, że Polska wstąpiła do Unii Europejskiej, że Polak ma takie same prawa jak Italiano. Wbrew temu, co twierdzą urzędnicy. Pamiętam, jak urzędniczka poradziła mi bym wyszła za Włocha, a będę mogła legalnie pracować i żyć we Włoszech. Pokazywałam jej przepisy, odpowiedź była zawsze taka sama - niech pani wyjdzie za mąż za Włocha.

Dochodziłam swoich praw w urzędzie wyższej instancji w większym miejście. Tam potwierdzano moje racje, polecano bym powołała się na opinię uzyskaną w tym ważniejszym urzędzie, jednak w Scalei nikt sobie z tego nic robił. Urzędniczka uparcie sięgała po księgę z przestarzałymi przepisami.
Bożena Wołcz dziś działa na rzecz obcokrajowców. W Scalei obcokrajowców nie brakuje. A tych, którzy chcieliby się zrzeszyć jest trzystu, czterystu. A więc jest dla kogo działać. Bożena Wołcz mówi - chcemy trafić nie tylko do Polaków, ale i Czechów, Rosjan, Pakistańczyków, Rumunów, Niemców, a nawet Anglików.

Choć ci ostatni nie przejmują się aż tak bardzo urzędniczym analfabetyzmem, bo przyjechali na Kalabrię głównie cieszyć się życiem, niekoniecznie pracować.

To ludzie bogaci, którzy żyją we Włoszech z angielskiej emerytury. Na rzecz emigrantów działają także Włosi, którzy widzą potrzebę reform. Uświadamiamy np. kobietom, które pracują we włoskich domach jako sprzątaczki, opiekunki, że mogą domagać się legalnego kontraktu, bo dzięki temu są ubezpieczone, a nawet w razie śmierci osoby podopiecznej otrzymują zasiłek, ale muszą być ubezpieczone.
Bożena Wołcz pomaga też w inny sposób - szuka pracy dla Polaków. - Czasem obraca się to przeciwko mnie, bo osoba niezorientowana w realiach życia na Kalabrii, myśli, że zarobi kokosy.

Kondolencje dla Polaków
Mądrych Włochów w Italii nie brakuje. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Sant Egidio działające przy Via Dandolo w Rzymie skupia ludzi działających na rzecz obcokrajowców we Włoszech. Oferuje pomoc wszechstronną - lekcje języka, posiłki, kursy zawodowe, pomoc duchową, psychologiczną. Każdy, kto zawita na Via Dandolo doświadczy miłego przyjęcia. Profesor Valter, nauczyciel języka włoskiego równo traktuje wszystkich uczniów. Kiedy w ubiegłym roku w Rzymie włoscy nacjonaliści pobili emigrantów z Bangladeszu, było mu wstyd - powtarzał swoim uczniom:
- Tutaj w tej szkole wszyscy traktowani są jak przyjaciele, jest mi przykro z powodu tego wydarzenia.

Po smoleńskiej katastrofie profesor Valter złożył kondolencje na ręce wszystkich Polaków. Zrobili to także inni, bardziej światli Włosi, którzy wiedzą coś o Polsce.

W samym Rzymie aktywnie działają ludzie, którzy pragną obalać bariery narodowościowe, organizują demonstracje, wieszają plakaty. Pojawiają się opiniotwórcze publikacje - tytuł ostatniej książki biskupa od spraw emigrantów Agostino Marchetto: Chiesa e migranti, la mia batalia per una sola famiglia umana. To w niej biskup napisał, że Włochy są w ogonie Europy, jeśli chodzi o prawne rozwiązania dotyczące trudnej sytuacji emigrantów.
Na 20 i 21 marca przypadają Międzynarodowe Dni przeciw rasizmowi. We Włoszech są to dni, kiedy organizowane są manifestacje, podkreślające pozytywną rolę emigrantów oraz konieczność podjęcia walki z rasizmem, wyzyskiem i mafią. Przykłady mądrych działań można by mnożyć.

Kto produkuje Chianti?
Z wyzyskiem walczą od czasu do czasu sami zainteresowani. Przykład takiej walki - gwałtowne zamieszki w miasteczku Rosarno, w Kalabrii na południu Włoch, gdzie afrykańscy imigranci zbuntowali się przeciwko warunkom pracy i życia w gospodarstwach rolnych oraz ich traktowaniu po tym, jak dwóch z nich zostało zranionych z broni palnej przez nieznanych sprawców. W reakcji na tę prowokację cudzoziemscy robotnicy wyszli na ulice i zdewastowali samochody i sklepy. Emocje rozpala także ciągle nie rozwiązany we Włoszech problem romski - Ponticelli, dzielnica romska na obrzeżach Neapolu pamięta samosądy, podpalenia i hasła - precz z wozami! W Rzymie jest spokojniej, choć osiedle Cyganów straszy wyglądem.

Wyzyskowi podlegają zwłaszcza uciekinierzy z krajów Trzeciego Swiata, z krajów okupowanych, uciskanych, osoby bez prawa pobytu we Włoszech, którzy są w Italii współczesnymi niewolnikami. Pracują w najcięższych sektorach - głównie w rolnictwie (ekstremalny przykład wyzysku - obozy pracy na Południu Włoch).

Co ciekawe, emigranci pracują także przy produkcji najlepszych włoskich win - Chianti i Brunello do Montalcino oraz przy produkcji słynnych serów i parmeńskiej szynki. Raport Caritas podkreśla, że przybysze z innych krajów nie chcą być traktowani jak ludzie drugiej kategorii, dlatego z czasem zakładają własne interesy. Dzieje się tak mimo kryzysu, o którym tak chętnie rozprawiają Włosi, znajdując w nim usprawiedliwienie np. dla niskich pensji wypłacanych emigrantom.

W Rzymie - dobra pensja baby siter: 600-700 euro miesięcznie, po 8-10 godzin pracy dziennie, dniówka na budowie: 20-50 euro, godzina sprzątania - 8 euro. Na południu Włoch stawki są o połowę niższe, ale też życie jest tańsze.

Praca - kwestia wyboru?
Można by sądzić, że Polacy cieszą się uznaniem we Włoszech dzięki papieżowi Janowi Pawłowi II. Jego wizerunek - obok ojca Pio - spotkać można przecież w co drugiej pizzerii. Włosi, owszem, cenią papieża - Polaka, jednak rodacy JPII nie mają większych szans na wybicie się - mężczyźni od lat pracują w sektorze budowlanym, kobiety najczęściej sprzątają włoskie domy, nawet wtedy, gdy biegle posługują się językiem włoskim i angielskim. - Inna sprawa, że czasem jest to kwestia pójścia na łatwiznę - mówi Ewa Hadzik, która pracuje w bardzo dobrym hotelu w Rzymie. Ewa nawet gdy przez pół roku nie miała pracy, to nie poszła sprzątać i ciężki czas przetrwała dzięki tłumaczeniom i dodatkowej pomocy rodziców z Polski.

Według raportu Caritas średni zarobek emigranta wynosi 1000 euro, co niewiele znaczy w tak drogim mieście, jakim jest Rzym, gdzie za wynajęcie mieszkania o powierzchni ok. 60 metrów kwadratowych trzeba zapłacić 800 - 1000 euro. Polacy, podobnie jak inni, często mieszkają więc w wynajętych pokojach za ok. 400 euro. I to jest komfort, bywa bowiem gorzej, kiedy kilka rodzin gnieździ się w jednym mieszkaniu.

Emigranci są potrzebni Włochom, jako tania siła robocza pracująca na emerytury Włochów - w 2009 roku urodziło się w Italii ponad 77 tys. dzieci emigrantów. Z drugiej strony Italia jest potrzebna emigrantom, którzy często nie widzą przyszłości we własnych krajach. Pocieszające jest to, że Włosi i cudzoziemcy znajdują porozumienie na poziomie ludzkich, prywatnych kontaktów. Włosi coraz częściej, właśnie wśród obcokrajowców znajdują swoich życiowych partnerów, codziennie zawieranych jest 70 mieszanych małżeństw. I liczba ta będzie rosnąć, bo przeciętny Włoch zaczyna otwierać się na innych.

Beata Zaremba-Żarski

To, co za chwilę tu przeczytacie, u wielu wywoła niechęć i opór. „To niemożliwe!” – zawyrokują jedni, „jak zwykle demonizuje!” – z przekąsem stwierdzą drudzy, „odrażające!” – skrzywią się jeszcze inni.

I wszyscy będą mieli rację. Na swoją obronę mam tylko jeden, przede wszystkim dla mnie samego kłopotliwy fakt – wszystko, co opisane poniżej, zdarzyło się naprawdę. Czytaj więcej

Piotr Millati

Źródło: BLIZA – Gdyński Kwartalnik Artystyczny

Przedruk za zgodą redakcji

Ślub kościelny Polaków zamieszkujących we Włoszech lub przyjeżdżających z Polski lub innych krajów jest możliwy przy spełnieniu niektórych podstawowych warunków.

Dla Polaków mieszkających na stałe we Włoszech istnieje możliwość zawarcia związku małżeńskiego konkordatowego (tzn. ze skutkami cywilno-kościelnymi według procedur prawa włoskiego, opiszemy to w przyszłych artykułach), natomiast dla obywateli polskich przyjeżdżających z ojczyzny lub innego kraju, najłatwiejszym sposobem jest wcześniejsze zawarcie ślubu cywilnego w Polsce lub w polskim konsulacie, a następnie wzięcie ślubu „tylko” kościelnego w polskim kościele w Wiecznym Mieście.
Różnica ta wynika z długotrwałych procedur dokumentacyjnych w przypadku ślubów konkordatowych oraz potrzeby osobistej wizyty we włoskim Urzędzie Stanu Cywilnego.
Organizując tylko ślub kościelny możemy to zrobić na odległość pozostając w bezpośrednim kontakcie telefonicznym lub e-mail z polskim księdzem we Włoszech.

Wymagania do ślubu kościelnego ustanawia Vicariato di Roma, gdzie na każdy ślub osobno trzeba uzyskać pozwolenie w Ufficio Matrimoni. Zgodę na ślub załatwia ksiądz z parafii, dlatego też należy osobiście się skontaktować z księdzem w celu ustalenia szczegółów. Formalności do ślubu wraz z rezerwacja terminu, rozpoczynaja się na 3/4 miesiące przed planowaną datą uroczystości.

Do ślubu wymagane są następujące dokumenty:
- polski dokument stwierdzający tożsamość, paszport lub dowód osobisty,
- zaświadczenie z Polskiego Urzędu Stany Cywilnego jeśli ślub miał miejsce w Polsce lub konsulatu polskiego jeśli młodzi zawarli związek cywilny przed Konsulem.
- licencja na zawarcie sakramentu małżeństwa, wystawiona na wybrany kościół, gdzie się ma odbyć ceremonia zaślubin.

Licencję wystawia ksiądz proboszcz narzeczonego badź narzeczonej. To u niego trzeba złożyć wszystkie dokumenty do ślubu kościelnego. W licencji oprócz standartowych danych powinny być dopisane daty bierzmowania wymagane we Włoszech. Licencja powinna być podstemplowana w Kurii Diecezjalnej, do której powinno być dopisane udzielenie “nihil obstat”, wymaganie przez Vicariato di Roma.

Opłata za udzielenie ślubu (ofiara na kosciół) jeśli Młoda Para nie należy do Parafii, gdzie jest udzielany ślub we wszystkich kościołach na terenie Vicariato di Roma nie powinna przekroczyć maksymalnie 270 euro, jest to maksymalna stawka ustalona przez Vicariato di Roma.

W przypadku Młodych Par przyjeżdżajacych z Polski po udzieleniu ślubu polski kościół w Rzymie wystawia certyfikat, który należy przedstawić w Polsce w parafi zamieszkania w celu adnotacji i rejestracji ślubu w księdze parafii.

źródło: Parafia Kościoła św. Stanisława B. M. w Rzymie oraz Vicariato di Roma

Barbara Sandra Pawlukiewicz
www.slubwrzymie.com

Ucieczka od polskich tradycji, czy nowy trend w modzie ślubnej?

Coraz więcej Młodych Par decyduje się na ślub za granicą. Zawieranie małżeństwa za granicą stało się trendem w modzie ślubnej nie tylko wśród Polaków, ale także innych narodowości.

Przygotowanie wesela w Polsce wiąże się z dużymi kosztami, których nie zawsze są w stanie wziąć na siebie nowożeńcy lub rodzice Młodej Pary. Dlatego rozwiązaniem może być zorganizowanie ślubu za granicą,  np. w Rzymie, połączone razem z podróżą poślubną.

Przyczyny ślubu za granicą są różne. Większość par ucieka od zgiełku tradycyjnych wesel, gdzie są zobowiązani zaprosić wszystkich, nawet nie zawsze chcianych gości, ciotek, wujków, itp. Inni decydują się żeby ich uroczystość była inna, kameralna, bez gości i znajomych, nawet rodziny. Brzmi to egoistycznie, ale ma to być przecież wydarzenie tylko dla samych nowożeńców, tym bardziej w przypadkach osób, które poprzednio były już w związkach. Najczęściej ich pierwsze śluby był tradycyjne, w kościele, z przyjęciem i masą gości. Nie można powiedzieć że były złe, ale często ma się wrażenie, że były bardziej zorganizowane dla zaproszonych gości niż samej Młodej Pary. Do Rzymu przyjeżdżają także młode pary które chcą, żeby ich ślub był wyjątkowy i niezapomniany.

Czytaj także: Fotografia ślubna z pasją

Włochy to jedno z najbardziej romantycznych miejsc na świecie, znane ze swojej historii, sztuki i przepięknego krajobrazu. Tradycja, dobre wina i specjały kulinarne kuszą swoich turystów. Magiczna atmosfera miasta, historia i nowoczesność łączy się w idealną całość, pozwala odkryć nieznany dotąd styl życia i przeżyć tak szczególne niezapomniane chwile zawarcia związku małżeńskiego.

Magia miasta jest ukryta w samej nazwie ROMA (czytając od tyłu) – AMOR (miłość), Miasto Wiecznej Miłości, dlatego warto zastanowić się, czy zamiast tradycyjnego hucznego wesela, nie lepiej po cichej ceremonii pójść z ukochaną osobą na romantyczna kolację z rzymskim tłem, a później - bez oczepin i weselnych przyśpiewek wybrać się na romantyczny nocny spacer.

Istnieją trzy kategorie polskich Młodych Par, które decydują się na ślub w Rzymie.
1.    Pary przyjeżdżające najczęściej same lub tylko ze świadkami i najbliższą rodziną.
2.    Polacy mieszkający już poza granicami, np. w Irlandii lub Wielkiej Brytanii, którzy decydują się na ślub w innym miejscu, bardziej romantycznym.
3.    Polacy regularnie mieszkający we Włoszech, którzy decydują się na szybkie i łatwe wzięcie ślub w konsulacie, pomijając włoski USC.

Formy zawarcia związku małżeńskiego na terenie Rzymu:
1.    Ślub cywilny przed Konsulem Polskim w Rzymie.
2.    Ślub cywilny przed Włoskim Urzędnikiem Stanu Cywilnego.
3.    Ślub kościelny w Polskim Kościele w Rzymie.
4.    Ślub konkordatowy we Włoskim Kościele.

Barbara Pawlukiewicz
www.slubwrzymie.com